Các vụ hoả hoạn ngày càng gia tăng khiến công tác PCCC và CNCH gặp nhiều thách thức. Ứng dụng AI (Trí tuệ nhân tạo) giúp tiếp cận nhanh hiện trường ở những môi trường khắc nhiệt, giảm thiểu rủi ro trong chữa cháy và cứu nạn.
Vai trò của AI
Hiện, công tác PCCC và CNCH ở Việt Nam đang được nghiên cứu tích hợp AI nhằm giảm thiểu rủi ro và đẩy nhanh thời gian cứu nạn, bảo vệ tính mạng và tài sản trong các đám cháy. Trí tuệ nhân tạo tham gia vào công tác PCCC từ khâu phát hiện báo cháy sớm tới hỗ trợ chữa cháy và điều tra nguyên nhân sau cháy.
Đặc biệt, một trong những vai trò quan trọng của AI là chuyển đổi công tác PCCC từ chiến lược phản ứng sau sự việc sang chủ động phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro ở mức thấp nhất. Bởi AI có khả năng phân tích nguồn dữ liệu lớn và đưa ra các dự đoán, cảnh báo nguy cơ tiềm ẩn và đề ra biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Ứng dụng của AI trong PCCC và CNCH
Trí tuệ nhân tạo ngày càng được ứng dụng nhiều trong các lĩnh vực, trong đó có PCCC và CNCH. Nhiều nước tiên tiến trên thế giới đã nghiên cứu và tích hợp AI và công tác PCCC trong các vai trò dưới đây.
Phát hiện và tự động cảnh báo cháy sớm.
Hệ thống báo cháy tích hợp AI có khả năng nhận diện đám cháy sớm và chính xác thông qua dấu hiệu từ khói, nhiệt độ, lửa. Tại California, Hoa Kỳ, khoảng 1.000 camera AI đã được triển khai, góp phần phát hiện hơn 40% các đám cháy rừng trước khi nhận được thông tin từ người dân. Từ đó giúp công tác chữa cháy được triển khai sớm hơn, ngăn chặn cháy lan rộng.
Ngoài ra, các hệ thống thông minh như SmokeD được các nhà nghiên cứu khẳng định có thể phát hiện khói từ xa (khoảng cách tới 10 dặm) và gửi thông báo nhanh trong 10 phút nhằm ngăn các đám cháy rừng lan rộng.
Hay chương trình FireGuard tích hợp thuật toán AI cũng được Hoa Kỳ triển khai trong PCCC rừng, cung cấp khả năng cảh báo cháy theo thời gian thực nhờ giám sát 24/7 và phân tích các thành phần trong không khí (phát hiện cháy ở giai đoạn đầu).
Phân tích dữ liệu
Ngoài khả năng cảnh báo cháy sớm, AI còn có ưu điểm phân tích nguồn dữ liệu lớn và đa dạng về môi trường, lịch sử cháy, cấu trúc công trình… Từ đó đưa ra các dự đoán về mối nguy hiểm, đề xuất biện pháp ứng phó để nâng cao hiệu quả công tác PCCC, chủ động phòng cháy.
Cụ thể, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Mỹ đã tích hợp trí tuệ nhân tạo nhằm cung cấp dự báo flashover (khi nào đám cháy bùng phát toàn bộ) theo thời gian thực tại các khu dân cư, đảm bảo an toàn cho lực lượng chữa cháy tại hiện trường. Các mô phỏng đã cho thấy mô hình này đã cảnh báo chính xác thời gian bùng cháy trước 1 phút khi diễn ra cháy trong 86% trường hợp.
Đồng thời, tại các khu dân cư có mật độ dân số cao, các toà nhà/trung tâm thương mại, hệ thống AI còn giúp dự báo hướng chuyển động của đám đông và đề xuất các phương án sơ tán phù hợp, nhanh chóng một cách linh hoạt (thay đổi theo thời gian thực) và an toàn.
Giám sát sức khoẻ lực lượng PCCC
Nhờ khả năng phân tích dữ liệu, AI được tích hợp vào hệ thống kiểm tra và theo dõi sức khoẻ của lực lượng PCCC. Hệ thống theo dõi sức khoẻ tích hợp trí tuệ nhân tạo có thể cảnh báo khi phát hiện các căng thẳng do nhiệt hay tình trạng cơ thể hoạt động quá mức, kiệt sức… giảm thiểu nguy cơ đột tử cho các chiến sĩ tham gia chữa cháy.
Từ việc phát hiện cháy sớm cho tới hỗ trợ công tác sơ tán, đảm bảo sức khoẻ lực lượng PCCC, AI đang tích hợp sâu rộng vào toàn bộ chu trình của công tác PCCC và CNCH. Đặc biệt, mang lại khả năng vượt trội trong công tác PCCC và CHCN thực tiễn tại các môi trường khắc nghiệt, nguy hiểm. Cụ thể, nhiều đám cháy đã sử dụng drone và robot để tham gia trinh sát, chữa cháy và hỗ trợ phát hiện nạn nhân và các nguồn gây nguy hiểm cho con người.
Hiện trạng ứng dụng AI tại Việt Nam
Nhận thấy vai trò của AI trong công tác PCCC và CNCH, Việt Nam cũng đã có những bước cải tiến đáng kể, tích hợp AI nhiều hơn trong phòng cháy chữa cháy.
Các giải pháp đã triển khai
Camera AI đã được ứng dụng tại nhiều công trình, dự án, khu vực cần bảo vệ trọng điểm. Hệ thống camera giám sát tích hợp trí tuệ nhân tạo thông minh này có khả năng cảnh báo cháy khi phát hiện lửa hoặc khói trong không khí vượt quá ngưỡng cho phép. Từ đó kịp thời cảnh báo sớm về các đám cháy và đảm bảo giám sát 24/7.
Ngoài ra, Cục cảnh sát PCCC và CNCH cũng đã triển khai ứng dụng “Báo cháy 114” với nhiều chức năng thông minh:
- Gọi điện trực tiếp hoặc video call thông báo về đám cháy một cách nhanh chóng.
- Gửi hình ảnh, âm thanh, video cho lực lượng chức năng nhằm hỗ trợ công tác đánh giá ban đầu tình hình, triển khai biện pháp chữa cháy và điều tra, xử phạt sau đám cháy.
- Cung cấp kiến thức, kĩ năng PCCC và CNCH
Nghiên cứu phát triển drone và robot chữa cháy
Phục vụ công tác chữa cháy trong môi trường nguy hiểm (nhiều khói độc, không gian hẹp), giảm thiểu rủi ro của lực lượng PCCC, một số doanh nghiệp Việt Nam đã nghiên cứu và sản xuất thành công robot chữa cháy tích hợp các tính năng như hút khói, phun nước đa chức năng, điều khiển từ xa lên tới 500m.
Ngoài ra, thiết bị drone cũng được áp dụng trong công tác khảo sát, đánh giá hiện trường, tìm kiếm người bị nạn hoặc tham gia chữa cháy trực tiếp (đối với drone được thiết kế thêm bình chữa cháy).
Tích hợp IoT
Internet vạn vật (IoT) giúp quản lý và giám sát, điều khiển hệ thống PCCC từ xa nhờ khả năng kết nối các thiết bị đầu vào (cảm biến khói, đầu báo nhiệt)… và hệ thống báo cháy từ xa. Hiện, nhiều nhà máy đã tích hợp IoT vào hệ thống báo cháy không dây để giám sát môi trường làm việc và phát hiện nguy cơ cháy sớm, kích hoạt hệ thống chữa cháy tự động.
Xây dựng các chính sách liên quan
Cam kết chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong PCCC, Chính phủ đã đưa ra nhiều chính sách thúc đẩy ứng dụng AI trong PCCC. Việt Nam đã kí kết hợp tác chiến lược cùng Tập đoàn NVIDIA thành lập Trung tâm nghiên cứu và phát triển AI, Trung tâm dữ liệu AI tại Việt Nam.
Nước ta đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn, trong đó có ít nhất 5.000 chuyên gia về AI (trí tuệ nhân tạo).
Thông tin từ Cục Cảnh sát PCCC và CNCH.